04/01/2014: De vlakte der kruiken

Onopgeloste mysteries…

Het is nog ijzig koud wanneer ik om half acht in de morgen de zeer rudimentaire guesthouse in Nong Tang verlaat. De passanten die mijn pad kruisen zijn in hoofdzaak scholieren op de fiets, onderweg naar school. Hun schouder/schooltas is een handboek en balpen groot. Van loodzware boekentassen is hier geen sprake. Is armoede dan de enige remedie tegen overconsumptie? Iets oudere leerlingen krijgen een lift op de scooter, liefdevol bestuurd door hun minnaar. Op jonge leeftijd een lief aan de haak slaan, is hier duidelijk lonend.

Hier en daar duiken schaarse dorpjes op. Ze leunen vermoeid tegen het wegdek aan. In de vroege ochtend baden ze in een indringende brandgeur. Haast overal zie ik mannen en vrouwen, neergehurkt voor hun schamele huisjes. Ze houden hun handen boven een kampvuurtje die de kilte van de morgen verdringt. Vijfentwintig december, Kerstdag… guur winterweer, lichthaarden van warmte als uitnodigende theelichtjes langs de kant van de weg. Alleen de glühwein ontbreekt…

Twee uur later is de temperatuur al aardig opgelopen. Bij mijn aankomst in de stad Phonsavan, ligt de toeristische trekpleister dan ook te baden in de warme middagzon. Hier bevindt zich immers de magische vlakte der kruiken. Magisch, omdat tot dusver wetenschappers met de rug tegen de muur staan. Alle mogelijke hypothesen ten spijt blijven de historisch culturele sites met de gigantische stenen kruiken een raadsel. Ze liggen verspreid over de vlakte van Xieng Khouang en zijn al decennia het voorwerp van de meest uiteenlopende speculaties. Verhalen en legenden houden er elk hun eigen theorie op na, de ene al plausibeler dan de andere. Sommigen beweren dat de regio bewoond werd door reuzen. Anderen verwijzen dan weer naar een lokale legende waar koning Khun Cheung een lange oorlog tegen de vijand in zijn voordeel beslechtte. Om de overwinning te vieren, gaf hij de opdracht om gigantische hoeveelheden lao lao rijstwijn te brouwen en die op te slaan in reusachtige stenen kruiken. Nog andere bronnen beweren dat de kruiken van oorsprong urnen zijn waarin de as van nabestaanden werd bewaard. Zelfs de denkpiste dat de kruiken gebruikt werden om regenwater op te vangen tijdens de moesson om zo de handelskaravaan van en naar India van water te voorzien, maakt deel uit van de vele theorieën. Niemand weet bovendien hoe oud ze precies zijn, wie ze bouwde en voor welk doel.

Ik struin doorheen één van de drie sites die voor toeristen toegankelijk werden gemaakt. Tot enkele jaren terug waren de sites verboden terrein omdat de vlakte bezaaid lag met niet ontplofte clusterbommen. Tijdens de ‘Geheime Oorlog’ (1964 -1973) dropte de United States Air Force maar liefst 270 miljoen bommen boven Laos. Naar schatting dertig procent ontplofte nooit. Stappend doorheen de mysterieuze vlakte doemen beelden op uit mijn vorige reis. Toen bezocht ik (samen met Lies) in Chili het bijzondere Paaseiland. Archeologen hebben daar immense beelden, zogenaamde Moa’s, opgegraven. Ook daar gist de wetenschap nog naar vele onopgeloste raadsels. De gelijkenissen met Paaseiland zijn opvallend. De onsamenhangende verspreiding, de grootte, de manier hoe ze daar werden naartoe gebracht, … Tussen de immense kruiken zijn hele stukken aarde weggeblazen. De bomkraters die soms tientallen diameters groot zijn, vormen nog de tastbare bewijzen van de verschrikkingen die de Amerikanen hier hebben aangericht. Misschien niet slecht om nog een dagje langer te blijven rondhangen en me te verdiepen in die zogenaamde ‘Vergeten Oorlog’…