20/08/2014: Het feest van Kvirike

sereniteit in het kwadraat…

Ik ontwaak door sirenegeluid. Wanneer ik mijn nog wat suffe kop doorheen de ritsopening van de tent steek, kijk ik recht in de ogen van twee politieagenten. In het holst van de nacht had ik mijn tent -wegens gebrek aan beter- langs de kant van de hoofdweg geplaatst. Omwille van het religieuze feest is de grasberm omgevormd tot één lange parkeerstrook. Ik word dan ook vriendelijk gevraagd om op te hoepelen. Oeps, bijna op de bon geslingerd wegens fout geparkeerd…

Met het ontwaken van de ochtend vang ik voor het eerst een glimp op van het bergdorpje Kala. Tot mijn eigen verbazing tel ik hooguit een handvol huizen, gelegen tussen besneeuwde bergtoppen. Vreemd dat precies hier, te midden van dit onbeduidend dorp, het grootste religieuze feest van Georgië plaats vindt. Het gebeuren concentreert zich bovendien niet eens in het centrum, maar een kilometer verderop, hoog in de bergen.

Het is nog relatief rustig wanneer ik op zoek ga naar een veilige plek om mijn stalen ros met zware bepakking achter te laten. Niks laat vermoeden dat hier straks duizenden pelgrims zullen neerstrijken. Langs de hoofdbaan tel ik hooguit vijf kraampjes waar enkel kaarsen en medaillons met afbeeldingen van Maria te koop worden aangeboden. Van een braderie-sfeer is er geenszins sprake. Mijn gedachten dwalen af naar het feest van Urkupinia in het Boliviaanse Cochabamba. Zes jaar geleden was ik er getuige hoe het religieuze feest een driedaags volksfeest was. De straten waren omgetoverd tot een patchwork van kraampjes. Muziek en sloten alcohol vloeiden er liederlijk hand in hand. Er waren oogverblindende parades en meewiegende fanfares die zo leken weggelopen uit de filmsets van de Servische filmregisseur Emir Kusturica. Het was een Bacchus festijn waar overvloed de boventoon voerde. Delirium feesten waarbij sereniteit op de laatste plaats kwam. In Kala lijkt het net andersom. Nergens vallen hier eet -of dranktentjes te bespeuren. Soberheid is hier troef. Gelovige pelgrims klimmen moeizaam omhoog langs een geïmproviseerd wandelpad om 1,2 km hoger het piepkleine kerkje te bereiken. In dichte drommen verzamelen ze voor de smalle ingangsdeur. Per groepjes van hooguit tien personen verschaffen ze zich toegang tot het heiligdom. Orthodoxe priesters prevelen er gebeden, terwijl gelovigen zich heel even in een ander universum wanen.

Ik heb vooral oog voor de eeuwenoude fresco’s die de wanden prachtig kleuren. De tand des tijds heeft de kleurrijke afbeeldingen zwaar aangetast. De vervaagde kleuren roepen middeleeuwse taferelen op en versterken de authenticiteit. In het midden staat het icoon van de heilige Kvirike. Pelgrims buigen hun hoofd eerbiedig en strelen hun wang tegen de zilveren beeltenis. Ik heb het steeds moeilijk met deze expliciete vormen van godsdienstverering. Zelfs geringe verafgoding leidt in een later stadium vaak tot buitensporige vormen van radicaal godsdienstgedrag. Een houding waar de geloofsgetuige vaak geen plaats meer vrij laat voor andere vormen van godsdienst. Ze lopen rond met oogkleppen en verwerpen elke vorm van open dialoog. De diverse geloofsovertuigingen zouden mensen net dichter bij elkaar moeten brengen. Als ik om me heen kijk in de wereld lijkt de kloof groter dan ooit. Het woord godsdienstoorlog is nog nooit zo brandend actueel geweest en hele bevolkingsgroepen hebben nog nooit zo met opgeheven geweren hun radicale geloofsideeën proberen op te dringen. Verdraagzaamheid is al lang niet meer van deze tijd…

Ook buiten de kerk zie ik rituelen die me de wenkbrauwen doen fronsen. Ik zie hoe mensen de beeltenis van Maria in de vorm van een schilderij overhandigen aan een leken-priester. Terwijl hij die in de lucht steekt, ratelt hij als een viswijf één of andere gebed af die steevast wordt afgesloten met klokkengeluid. Vervolgens krijgt de man wat geld toegestopt die in een speciaal daartoe voorziene urne wordt gedeponeerd. Wat verderop staan tientallen mensen kaarsen te branden terwijl ze in gebeden verzonken zijn. Naarmate het middaguur vordert, neemt de drukte ook toe. Rond het kerkje tel ik honderden mensen. Met vrienden of familie maken ze er een ware daguitstap van. De sfeer is gemoedelijk en uiterst sereen. Een groepje jongeren begint spontaan geloofsliederen te zingen. De a capella klanken worden een weinig later bijgestaan door gitaargetokkel. Ondanks de muzikale noot blijft het gebeuren opvallend sober. Misschien is deze terugkeer tot de essentie waar het allemaal om draait een eerste stap in een ooit eens vreedzame wereld… Hoop doet leven…