enkele bezienswaardigheden

Yerevan heeft alles weg van een Europese grootstad. Peperdure boetieks en trendy café-restaurants leunen er schouder aan schouder. Het contrast met het verpauperde platteland is confronterend. We kuieren langsheen Versace, Valentino, Gucci, … en vragen ons af hoe Armeniërs dit hier kunnen aanschaffen. Wellicht zullen deze zeer prijzige kledingmerken enkel weggelegd zijn voor de beau monde. De kloof tussen arm en rijk moet hier immens groot zijn. In Yerevan is echt alles te verkrijgen, maar de prijzen kunnen moeiteloos wedijveren met de Europese maatstaven. Of de aanwezigheid van alle denkbare luxe de aantrekkingskracht vormt bij jongeren is nog maar de vraag. De hoofdstad is voor velen van hen de enige uitweg op zoek naar een baan. In een paar jaar tijd is de bevolkingsgroei in de hoofdstad dan ook exponentieel toegenomen. Tezelfdertijd is er ook een plattelandsvlucht merkbaar naar buurland Rusland. De taalbarrière is er gering en de jongeren zijn gegeerde goedkope werkkrachten voor de steenrijke Russen die hun datsja’s een nieuwe facelift willen geven. De uitwijking van de jongeren zorgt op het platteland voor een opvallende vergrijzing.

De hoofdstad Yerevan is 2800 jaar geleden gesticht en behoort aldus tot één van de oudste steden van de wereld. Daar valt echter nog weinig van te bespeuren. Begin 20ste eeuw is de stad nagenoeg volledig herbouwd in Sovjetstijl. Torenhoge, zielloze gebouwen flankeren symmetrisch brede lanen. Zijn ligging in een vruchtbare vallei, met uitzicht op de majestueuze berg Ararat, maakt gelukkig veel goed. De grootstad heeft behoorlijk wat bezienswaardigheden. Teveel om alles tot in de details te ontdekken. We beperken ons dan ook tot enkele highlights.

We willen ons onderdompelen in de geschiedenis van de Armeense genocide en gaan op zoek naar het desbetreffende museum en herdenkingsmonument. We hebben pech. Wegens grondige renovatiewerken is het museum nog tot april 2015 gesloten. We moeten ons tevreden stellen met de 44 meter hoge obelisk die ook in de stijgers staat. Op een steenworp vandaan staan 12 grote zuilen in een cirkel opgesteld. Ze stellen de provincies voor waar de massa moorden hebben plaatsgevonden. Naar schatting 1,5 miljoen mensen werden uitgemoord. Ter nagedachtenis vlamt midden in de cirkel een eeuwig brandende fakkel. Op de achtergrond weerklinken ijzingwekkende vocale vrouwenstemmen. De sereniteit snoert ons de keel dicht.

Even verderop merken we een treffend standbeeld op. Een vluchtende vrouw met kind in de armen. Hun gelaatsuitdrukkingen spreken boekdelen. Het beeld gedenkt alle vrouwen die het slachtoffer waren van de genocide. De gelijkenis met de treurende beeldhouwwerken van de Duitse beeldhouwster Käthe Kollwitz is treffend. In de onmiddellijke omgeving valt ons oog ook op een park met dennenboompjes, allen vergezeld van zilveren naambordjes. Ze zijn geschonken door regeringsleiders en belangrijke figuren uit de meest uiteenlopende landen. Grote afwezige is Turkije. Tot op heden weigert dit land de genocide te herkennen. De ontkenning is nog steeds een politieke twistappel tussen beide landen en is mede verantwoordelijk voor de grensblokkade.

Misschien niet geheel toevallig dat ‘Moeder Armenië’ met een dreigende blik richting Turkse grens kijkt en haar zwaard defensief voor zich vasthoudt. Het beeld torent strijdvaardig over de stad uit en staat symbool voor de vrede. Aanvankelijk was het standbeeld een herdenkingsmonument voor de Armeense martelaren, omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vandaag staat het eerder symbool voor de oorlogsjaren tussen Azerbeidzjan en Nagorno-karabach (1988-1994). Inmiddels is Nagorno-karabach afgescheurd van Azerbeidzjan en is het een zelf verklaarde republiek die evenwel niet internationaal erkend wordt.

Het hoogtepunt vormt misschien wel het Cascade-project: een gigantische trap van maar liefst 572 treden. Op diverse niveauverschillen prijken beelden en kunstwerken. Ik ontdek er zelfs vier herkenbare creaties van de Colombiaanse kunstenaar Fernando Botero. Onder de trappen heeft een Armeense weldoener, een zekere Cafesjian, een kunstencentrum gebouwd. Via een wirwar van roltrappen vergapen we ons aan een allegaartje van kunstzinnige objecten, variërend van mega lippenstift tot abstracte zetels en stoelen. Opvallend is dat ook hier het Cascade-project nooit werd afgewerkt. Door het ineenstorten van het Sovjetrijk werd de geldkraan afgesloten. De bovenste verdieping is onvoltooid en laat een verwaarloosde indruk achter. Het is haast een constante in Armenië. Overal zie je niet afgewerkte bouwwerken die in de jaren ’70 werden neergezet. Eenmaal de band met de Sovjet Unie werd verbroken heeft niemand nog de moeite genomen om ze verder te voltooien, af te breken of te onderhouden. Het verval is bijna een metafoor geworden voor Armenië. Het land lijkt op één groot, roestig en krakkemikkig kermis, maar dat desalniettemin charmant en authentiek aanvoelt. Het ziet ernaar uit dat we nog een paar ritjes op deze verrassende kermis zullen maken…