De Moustache Brothers…

De ganse nacht heeft Yang moeten overgeven. Zijn kokhalzend geluid heeft de hele guesthouse wakker gehouden. Tegen de ochtend voelt hij zich zo belabberd dat hij afziet van de geplande fietstocht naar Inle Lake. Daar hij binnen een kleine week zijn terugvlucht heeft vanuit Yangon is het onhaalbaar om het vertrek een dag uit te stellen. Per fiets ligt Inle Lake minstens twee dagen verwijderd. Uiteindelijk beslist hij om er per bus heen te gaan. Jammer, want op die manier moet ik vroegtijdig afscheid nemen van mijn sympathieke en sportieve copiloot.

Ik ben iets minder tijdsgebonden. Daar ik het gevoel heb Mandalay niet te voeten uit te hebben verkend, beslis ik om er nog een dagje langer te blijven. Vooral de oudste koningstad Sagaing vertoont nog enkele blinde vlekken op mijn reisroute. De stad overladen met pagodes ligt in een heuvelachtig gebied en leent zich uitstekend om de panoramische omgeving in al zijn glorie te ontdekken. Ik heb pech. Voor het eerst sinds mijn aankomst in Myanmar troepen zware regenwolken samen. De lucht ziet potloodgrijs. Wanneer ik over de Ava-brug fiets, vermengt de eerste regen zich met de onder mij liggende Ayeyarwady-rivier. Het was in deze rivier dat in augustus 1988 honderden vermoorde studenten en monniken werden gegooid. De volksopstand tegen het militaire regime werd hier, net als in andere steden van het land, zeer bloedig onderdrukt. Myanmar voert sinds 2011 een iets gematigder politiek, mede onder internationale druk. De eerste stappen naar een democratie zijn gezet, althans naar de buitenwereld toe. De werkelijkheid toont echter een ander beeld. Tachtig procent van de bewindslieden zijn ex-generaals en -officiers. Het enige verschil is dat ze een ander kostuum hebben aangetrokken.

Vanop de hoogste heuvel van de stad word mijn gezichtsveld wat vertroebeld door de laag hangende regenwolken. Toch kan ik mij een goed beeld vormen van de uitgestrektheid en de koninklijke allures. Driehonderd zestig graden in het rond zie ik wel ergens goudkleurige punthoedjes uitsteken. Achter mij hoor ik het gezang van een monnik. Geknield voor een gigantische zittende boeddha lijkt hij wel in trance op te gaan. Of komt het door de kerstverlichting die de sacrale plaats herleidt tot een kitscherig pretpark? Ik begin stilaan de indruk te krijgen dat het aantal boeddhabeelden in een tempel ook een belangrijke rol vervult in de beleving van deze godsdienst. Hoe meer, hoe liever, lijkt wel het hoofdmotief in de Umin Thonze pagode. Er staan er maar liefst 45 in halve maanvorm opgesteld. Ik heb meer oog voor het fotografisch effect dan voor de religieuze betekenis die er achter schuilt.

Ik wil het hoofdstuk Mandalay afsluiten met eens een niet religieuze noot. Meer nog, het mag deze keer zelfs iets komisch zijn. Althans, als ik eigenaar van de guesthouse op zijn woord mag geloven. De ‘Moustache Brothers’ zijn in het toeristisch circuit van Mandalay een begrip geworden. Dit olijk trio treedt er elke avond op. Hun performance is een mengeling van slapstick en satire waar enerzijds de Birmese cultuur de revue passeert, maar waar ze anderzijds ook niet vies zijn om het militaire regime op de korrel te nemen. Om zijn woorden kracht bij te zetten, haalt de eigenaar van de guesthouse de ‘Lonely Planet’ tevoorschijn. Er wordt bijna een volledige bladzijde aan hen gewijd. Voor mij is deze bijbel voor backpackers niet zo heilig en met enige terughoudendheid betreed ik rond acht uur ’s avonds de voorkamer van hun ouderlijk huis. Wanneer de show van start gaat, tel ik 17 aanwezigen, allen toeristen. Hun bekendheid hebben de brothers mede te danken aan hun optreden tijdens de viering van de Onafhankelijkheidsdag in 1996. Onder de toehoorders was ook Aung San Suu Kyi. Deze vrouw is de dochter van de grondlegger van de onafhankelijkheid, Aung San. In Myanmar is ze uitgegroeid tot verzetssymbool tegen het militair regime. In 1991 werd ze voor haar geweldloze inzet beloond met de Nobelprijs voor de Vrede. Hun moppen tegen het regime vielen in 1996 in slechte aarde bij de bewindslieden. Het trio werd gearresteerd en gedwongen tot dwangarbeid. Na hun vrijlating in 2002 bleven ze op de zwarte lijst staan en mochten ze onder geen beding nog buitenshuis optreden. Zo ontstond het idee om binnenskamers hun performance op te voeren. Sindsdien zijn ze nooit gestopt met optreden. Het trio is inmiddels afgeslankt tot een duo, want vorig jaar stierf hun kompaan en toeverlaat, Par Par Lay.

Ik bekijk de show met de nodige kritische blik. De grappen zijn vaak iets te doorzichtig om echt op de lachspieren te kunnen inwerken. Het gehanteerde Engels is nogal stuntelig, maar wordt gelukkig ondersteund door tientallen borden met kernwoorden. Om een beeld op te hangen van de onderdrukking worden videobeelden getoond. We zien hoe een vreedzame optocht bloedig wordt neergeslagen. De voorstelling balanceert voortdurend op de slappe koord van historische ernst en goedkope slapstick. Om de show vol te krijgen wordt de ganse familie opgevoerd. Zussen, tantes, dochter en achterkleindochter voeren snel ingestudeerde danspasjes uit. Het vermaak is wat te goedkoop om echt te overtuigen. Na de voorstelling wordt het podium omgetoverd tot een braderie waar T-Shirts en andere prullaria van de ‘Moustache Brothers’ worden verkocht. Het bevestigt mijn vermoeden. De ‘brothers’ willen kost wat kost nog munt slaan uit wat ze hebben meegemaakt. De komst van de schoorvoetende democratie zou wel eens de doodsteek kunnen betekenen van hun broodwinning…