Eénkindpolitiek in China op de helling…

Tijdens één van de vele gesprekken met Tianze, de couchsurfer waar we een aantal dagen mee optrekken, ontdek ik per toeval dat zijn vrouw Smile uit een gezin komt met drie kinderen. Hé, denk ik bij mezelf… en dat in een land waar strikt een éénkindpolitiek wordt voorgeschreven. Tijd om één en ander in zijn juiste context te plaatsen.

Om een ruim beeld op te hangen over de éénkindpolitiek moet we alweer teruggrijpen naar Mao. Als boerenzoon geloofde hij in het nut van grote gezinnen. Geboortebeperking was in zijn ogen een kapitalistische uitwassing die het land alleen maar kon verzwakken. Om het land sterk en onoverwinnelijk te maken, wakkerde hij gezinsuitbreiding massaal aan. Eenmaal hij in 1949 aan de macht kwam, groeide de bevolking van China dan ook explosief, van 500 miljoen naar 1 miljard. Na zijn dood in 1976 werd er een serieuze rem gezet op zijn geboortebeleid. De ongebreidelde groei zou immers desastreuze gevolgen hebben naar de toekomst toe, niet in het minst door gigantische voedseltekorten.

Chinese echtparen mochten enkel nog één kind ter wereld te brengen en Chinezen werden massaal aangemoedigd om later te trouwen. Om het beleid van éénkindpolitiek kans op slagen te geven, werd een systeem van bonussen en straffen opgesteld. Wie als ouder toch een tweede of derde kind op de wereld zette, moest alle contante ontvangen beloningen terugbetalen en werd daarenboven nog eens beboet. Ambtenaren konden zelfs uit hun ambt worden ontzet. Ik vraag aan Smile, de vrouw van Tianze, hoe haar ouders werden gestraft. “De éénkindpolitiek kent evenwel vele uitzonderingen en geldt vooral in steden en voor overheidsambtenaren. Ik kom uit het platteland en daar zijn de regels iets soepeler. Als het eerst geboren kind een meisje is, dan mag je een tweede kind baren. Maar mijn ouders zijn wel beboet geweest omdat ze nog een derde kind ter wereld hebben gebracht.”

De éénkindpolitiek heeft er inmiddels wel voor gezorgd dat er naar schatting 400 miljoen Chinezen minder geboren zijn sinds de ingevoerde geboortebeperking (1979). De huidige bevolking aangroei bedraagt 0,87% per jaar. In cijfers uitgedrukt komt dit ongeveer overeen met 13 miljoen Chinezen of zowat iets meer dan de totale bevolking van België. Sinds een aantal jaren wordt de vraag om het geboortebeleid drastisch te herzien, alsmaar luider gesteld. Eerste stappen in die richting werden reeds enkele jaren geleden genomen. Sinds 2007 krijgen koppels waarbij beide partners enig kind zijn de toelating om twee kinderen te verwekken. Deze versoepeling op de wetgeving heeft vooral te maken met de te zware last die op de schouders van het kind rust. Vaak is de financiële zorg van ouder wordende echtparen te groot en moet er noodgedwongen beroep gedaan worden op zoon of dochter. Als enig kind in het gezin is die last te groot geworden en moet de overheid noodgedwongen toch bijspringen.

Ondertussen is de wetgeving nog wat soepeler geworden. Ouders waarvan één van de partners enig kind is, mogen nu ook al ongestraft twee kinderen ter wereld brengen. Er gaan zelfs meer en meer stemmen op om het éénkindbeleid volledig af te schaffen, want de gedwongen geboortebeperking heeft inmiddels gezorgd voor een scheefgegroeide opbouw van de Chinese bevolking. Voor elke 100 meisjes worden er 119 jongetjes geboren. Dat betekent dat tegen het jaar 2020 er in China 30 miljoen ongetrouwde mannen zullen rondlopen. Worden er dan systematisch minder meisjes geboren in China? Neen, integendeel. Omdat ouders liever een jongetje dan een meisje willen, laten sommige echtparen meisjes foetussen weghalen. Het is, naast het achterlaten van jong geboren meisjes, één van de problemen die veroorzaakt worden door de geboorteperking. Ook de vergrijzing van de bevolking is eveneens een direct gevolg van de éénkindpolitiek. Het land dreigt binnenkort geconfronteerd te worden met een tekort aan jonge arbeidskrachten, die de stijgende sociale lasten van de vele gepensioneerden niet zullen kunnen opvangen.

Maar er is meer aan de hand… Wegens de Chinese éénkindpolitiek en het demografisch onevenwicht tussen de twee geslachten, is kinder- en vrouwenhandel schering en in inslag in China. Het zijn in de eerste plaats meisjes die hier het slachtoffer van zijn. De steeds groter wordende kloof tussen arm en rijk, zal daar weinig verandering aan brengen. Integendeel. China is op en top een consumptiemaatschappij. Schreeuwerige reclame slaat je zowat overal om de oren om toch maar de laatste nieuwe snufjes in huis binnen te halen. Ook minder begoede Chinezen worden verleid door die opdringerige en steeds sneller evoluerende consumptie. Zo gaat het verhaal hier de ronde dat een jong echtpaar onlangs hun dochter ter adoptie online heeft aangeboden ter waarde van 30.000 yuan (+/- 3.600 euro). Met het geld kochten de ouders onder andere de net op de markt gebrachte IPhone 5C en dure sportschoenen. Aan de politie zouden ze hebben verklaard dat ze hun dochter hebben verkocht om haar een beter leven te kunnen bieden en dat ze reeds een kind hadden. Het is jammer genoeg geen alleenstaand feit. Vorig jaar raakte bekend dat een Chinese tiener haar nier zou hebben verkocht om op die manier een iPone en iPad te kunnen aanschaffen. Eén voor één onthutsende verhalen. Het is nog maar de vraag of de opheffing van het éénkeinbeleid daar veel verandering in zal brengen…