Hebt u het ook opgemerkt hoe de Russische voetbalspelers tijdens hun volkslied op het voorbije WK-voetbal niet verder kwamen dan wat geprevel? Op dat vlak moesten ze zeker niet onder doen voor onze Rode Duivels. Al kunnen ze wel een excuus inroepen. Hun volkslied is namelijk al tot driemaal toe veranderd. Bij de intrede van het volkslied in 1944 werd in de eerste versie de loftrompet gestoken over de overwinning van Stalin tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na zijn dood in 1953 kwam er een nieuwe versie. Stalin was in onmin gevallen nadat duidelijk werd dat hij meer dan 20 miljoen mensen had laten vermoorden. In de tweede versie werd de heil van het communisme bezongen. Toen president Poetin in 2000 aan de macht kwam, werden de communistische gevoelens geschrapt en stond het patriottisme, de liefde voor het vaderland, centraal. Dat het Russisch voetbal elftal dus niet uit volle borst heeft meegezongen, lijkt me dus aanvaardbaar.

Dat ze het niet ver gingen schoppen in het WK voetbal lag ook in de lijn van de verwachtingen. Rusland is nu eenmaal geen voetballand. De nationale sport is er ijshockey. Daarenboven kunnen Russische voetballers niet individueel spelen. Hun samenleving is zeer militaristisch gestructureerd en ze hebben altijd de gewoonte om te kijken naar wat hun aanvoerder doet. Zelfstandig een beslissing nemen, is niet aan de orde van de dag.

In reisbrochures over Rusland prijken steevast steden als Moskou en Sint-Petersburg bovenaan. Deze sprookjessteden zien er zo majestueus uit dat je ongetwijfeld het gevoel moet hebben om doorheen een land te reizen vol paleizen en gigantische pleinen. Het centrum van die grote steden is sinds het aantreden van Poetin en dankzij de olie-inkomsten grondig opgewaardeerd. Anders is het gesteld als je die grote steden achter je laat. Dan kom je terecht in het echte Rusland, een land dat gebukt gaat onder armoede. Als fietser merk je dat als geen ander. De wegen zitten namelijk vol gaten en kuilen. Als je Rusland per fiets aandoet, dan is dat zigzaggend.

Als ik aan Rusland denk, dan doemt voor mij altijd de strenge blik van Poetin op. Ik kan me niet voor de geest halen dat ik ooit een goedlachse Poetin op TV zag verschijnen. Meer nog, tijdens zijn laatste state of the Union (maart 2018) sprak hij zelfs dreigende taal aan ons adres, het Westen. Daarin kondigde hij aan dat het land werkt aan een hele reeks nieuwe (kern)wapens. Tussen de regels door wou hij duidelijk aantonen dat Rusland zich niet bekommert om de opgelegde sancties van de Europese Unie. Maar dat het Rusland niet voor de wind gaat en de sancties wel degelijk hun repercussie hebben, kon ik met eigen ogen zien toen ik een tussenstop maakte in Volgograd en logeerde ten huize van Inga. Inga is moeder van vier kinderen en woont op een piepklein appartementje in één van de buitenwijken van Volgograd. Met vijf mensen delen ze twee slaapkamers en de inrichting van het appartement is zo schamel dat ik er mij zelfs ongemakkelijk bij voelde. Ze leven net niet onder de armoedegrens. Over de huidige politieke situatie en de Russische president is ze vrij kritisch. “Hij werpt zich op als de man die het land gaat veranderen, maar zijn politiek is er één van brood en spelen. Al sinds zijn aantreden in 2000 belooft hij het land uit het economisch slop te halen, de armoede te bestrijden en werk te maken van een beter wegeninfrastructuur. Sinds enkele maanden is hij gestart aan een vierde ambtsperiode en nog steeds verkondigt hij dezelfde leugens.” Op mijn vraag waarom de bevolking niet in opstand komt, antwoordt ze met een tegenvraag. “Zou jij op straat komen als je weet dat je daardoor kans loopt om je werk te verliezen?” Democratie en vrije meningsuiting zijn in Rusland geen evidentie. Mede door de zware economische crisis hebben heel wat werknemers de helft van hun loon moeten inleveren. Het gevaar om ook nog eens hun job te verliezen, is in een land waar je nauwelijks de eindjes aan elkaar kan knopen voor de huidige Russen een te zware prijs.

Hoe het verder moet met Rusland is koffiedik kijken. Gaat het land de weg op van China waar de controle van het staatsapparaat ongekende proporties aanneemt of komt er dan toch de verhoopte vooruitgang en democratisering? Zal Poetin er eindelijk in slagen om zijn woorden ook werkelijk om te zetten in daden? Zullen de economische hervormingen worden doorgevoerd? Zal er een zekere mate van democratie komen? Zullen de Russen eindelijk een tipje van de gouden berg kunnen zien die Poetin hen voorschotelt? Het valt te betwijfelen. Als hij de voorbije achttien jaar er niet in slaagde om het land op de rails te zetten, hoe zal hem dat dan wel lukken in zijn resterende en laatste ambtsperiode van zes jaar? Neen, ik ben niet echt optimistisch gestemd voor de toekomst van Rusland. Hopelijk heb ik het aan het verkeerde eind.