de geboortestad van Jozef Stalin

Een hoofdstad moet je in etappes leren ontdekken. Onze tweede verkenningsronde stellen we bijgevolg nog even uit en besluiten om eerst per fiets de wijde omgeving rond Gori te exploreren.

We zetten koers naar één van de toeristische toppers in de nabije omgeving van Tbilisi, het Jvariklooster of onder de volksmond ‘het klooster van het kruis’ genoemd. We stellen meteen vast dat Georgië toch niet zo vlak is, zoals we hadden aangenomen. De weg ernaartoe is op zijn zachtst uitgedrukt licht glooiend te noemen en de laatste kilometers moeten we serieus alle zeilen bijzetten om de eindmeet te halen. Het Jvariklooster ligt, net zoals vele heiligdommen in de Kaukasus, dan ook hoog op een klif. Het stamt uit de 6de eeuw en is opgenomen op de Unesco Werelderfgoedlijst. Bij aankomst zien we net een groepje Orthodoxe priesters vertrekken. Het valt ons op dat ze allen goed in het vlees zitten en een duidelijke voorliefde hebben voor zware terreinwagens. Zijn zij het evenbeeld van de toenmalige Zwarte Zusters uit Ieper die er destijds ook een luxueuze levensstijl op nahielden? Wij daarentegen houden het stukken soberder. We verplaatsen ons per fiets en ons avondmaal is vaak niet meer dan een homp brood met platte kaas en confituur. De plek van ons diner heeft daarentegen hemelse allures: hoog boven op een berg met een fantastisch uitzicht over de vallei waarin de Argavi- en de Mtkvari-rivier samenstromen. Geluk en schoonheid liggen vaak op een verborgen plekje…

Dat de Orthodoxe religie het vaak moeilijk heeft om een bescheiden levenswandel te leiden, kunnen we afleiden uit de imposante Svetitskhoveli kathedraal. Het heiligdom ligt in het centrum van de voormalige hoofdstad van Georgië, de stad Mtskheta. Of de plaats van het gebouw (volgens geschiedkundige bronnen werd hier ooit het gewaad van Christus begraven) een rol heeft gespeeld in het monumentale ontwerp, is ons een raadsel. Naast de vele gelovigen die asperge dunne kaarsen branden, drentelen ook een handvol Orthodoxe priesters. Ze vormen met hun baard en lang zwart kleed een opvallende verschijning. Mijn aandacht gaat echter uit naar de hemelse klanken die uit de sacristie weerklinken. Ik tref er drie jonge dames aan, rechtstaand op een tegel groot. Hun keelklanken weerkaatsen weergaloos in de akoestische ruimte. Een ongewoon kippenvel moment…

Een tweede kippenvel moment, maar dan van een heel andere orde, ervaar ik wanneer ik me een dag later laat onderdompelen in de geboortestad en de geschiedenis van één van de meest wreedste dictators aller tijden: Jozef Stalin. Tot enkele jaren terug stond op het centrale plein van Gori een enorme sokkel met daarop het 8 meter hoge standbeeld van Stalin. De verheerlijking leek toch wat ongepast en dus werd het uiteindelijk weggehaald. Toch blijven vele bewoners van Gori de alleenheerser nog enigszins koesteren.

Op het Stalinplein laten we ons rondleiden in het museum dat volledig gewijd is aan de despoot. Achter het mooie gebouw staat zijn privé-wagon dat vooral tijdens de tweede wereldoorlog dienst deed. We krijgen een overzicht te zien van zijn leven als jonge knaap, zijn huwelijk, zijn politieke loopbaan en zijn verdiensten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tot onze verbazing wordt er in het twee verdiepingen tellende gebouw met geen woord gerept over zijn misdaden tegen de menselijkheid. Of toch, in de kelder en haast verdoken voor de bezoekers, wordt een licht geworpen op de duistere hoogtijdagen van Stalins zuiveringen sinds 1937. Tot aan zijn dood in 1953 regeerde hij met harde hand over de Sovjet-Unie. Zijn totalitair bewind kostte miljoenen mensen het leven. De kamer van de onderdrukking, zoals de gids het omschrijft, is pas een jaar of vier geleden toegevoegd aan het museum en oogt minimalistisch klein. De aanpak van het Stalin museum laat ons met een wrang gevoel achter. De geschiedenis wordt hier onrecht aangedaan en de verheerlijking van Jozef Stalin is een aanfluiting voor eenieder die onder zijn regime het moest bekopen met de dood. Hopelijk ziet Gori vroeg of laat zijn verkeerd standpunt in…